ETKİLİ İLETİŞİM – Dijital Beden Dili
İletişim, günümüzde artık yüz yüze iletişimin dışında dijital mecralarda da yoğun günlük hayatımızın içerisinde yer almaktadır. Hatta yüz yüze iletişimden daha çok dijital iletişim yönteminin daha çok yaygınlaştığını söylemek mümkündür. Çünkü dijital iletişim zaman ve mekân kavramını neredeyse ortadan kaldırdı. İnternet, yakında ve uzakta, günün herhangi bir anında, binlerce kilometre uzaktaki birisi ile her an iletişim kurma imkânı yarattı.
İnsanlık tarihinde yazının icat edilme sürecinde yer alan resimli ileti aktarımı dijital sosyalleşme ile birlikte yine önemli hale geldi. Emojiler, capsler günlük yazışmaların önemli unsurlarına dönüştü. Emojiler, dijital dünyanın ortak dili olarak tabir edebileceğimiz pozisyona gelmeyi başardı. Emojilere, anlamlar yüklüyor ve dijital dünyadaki etkili iletişimi bu doğrultuda sağlıyoruz. Yazma eylemi yerine duygu ve düşünceler bu sembollerle karşılanmaya başlandı. Bireyin hissettiği duygu yoğunluğunun emojiler üzerinden doğru biçimde aktarabilmesi yüzde yüz mümkün değil. Ama bu gündelik hayattaki iletişim becerilerinden tamamen bir kopma yaşatmıyor.
Günlük hayatta beden dili, jest, mimik, fiziksel duruş, yüz ifadeleri ve göz hareketlerini kullanarak etkili iletişim kurarız. Hatta beden dili, iletişimi büyük oranda kolaylaştırır ve pekiştirir. Fakat herhangi bir kişiyle aynı mekânı paylaşmadığımız, birbirimizi görmediğimiz durumlarda internet üzerinden iletişim kurmak o kadar kolay mıdır? Hayır, kolay değil. Çünkü yüz yüze, görüntülü veya sesli iletişimde beden dilimizi, ses tonumuzu, mimik hareketlerini kullanarak iletişimimizi daha etkili hale getirebiliyoruz. Benzer şekilde, sanal ortamda dijital beden dili kullanarak iletişimimizi etkili hale getirebiliriz. Verdiğimiz mesajın doğru anlaşılmasını, bireysel, ruhsal ve sosyal konumun doğru algılanabilir olmasını sağlamalıyız. Sanal ortamda iletişimin etkinliğini artırmak ve anlatılmak isteneni semboller, emojiler, capsler veya kısaltmalar ile desteklemek iletişimi daha etkili hale getirecektir. İnternet ortamının gereği olarak beden dilinin, ses ve nefes kullanmanın mümkün olmadığı durumda, emoji ve semboller size yardım edecektir. Ancak etkili iletişim kurabilmek için iletişim sembollerini ve emoji dilini ne kadar iyi bilirseniz, onların güncelliğine ne kadar hâkim olursanız etkili iletişim kurma konusunda o kadar başarılı olursunuz. Ancak, dijital ortamlardaki çoğu iletişim süreçlerinin popüler kültür ürünü gibi gelip geçici olduğunu bilmenizde fayda var. Önceleri gençler arasında çokça kullanılan bu semboller şimdi orta ve yaşlı insanların dijital iletişiminde daha fazla kullanılmaya başlandı. Hatta gençlerin artık emoji benzeri sembolik iletişim göstergelerini çok kullanmadığını hatta samimi olmayan bir öğe olarak tarif ettiklerini çeşitli araştırmalarda görmekteyiz.
Etkili bir iletişim için, nasıl söylediğiniz, ne söylediğiniz kadar önemlidir. Tıpkı günlük yaşamımızda olduğu gibi, dijital ortamlarda da nasıl söylediğiniz en az ne söylediğiniz kadar önemli. Mailinizde kullandığınız noktalama işaretleri ya da emojiler, görüntülü toplantılarda nasıl söz aldığınız gibi detaylar dijital beden dilinizi yani söyleme şeklinizi değiştiriyor ve şekillendiriyor. İş için gönderdiğiniz son maili düşünün. Cümleleri nokta veya ünlem işaretiyle mi bitiyordu yoksa noktalama işaretlerini tamamen mi bıraktınız? Emoji mi yoksa düz metin mi içeriyordu, hızla yanıt yazdınız mı yoksa özür dileyerek geç mi yanıt verdiniz? Şimdi de arkadaşınızla konuşmanızı düşünün. Olaya uygun çıkartma ararken çok mu zaman harcadınız, grup mesajlarında söz kesip, bambaşka bir konuyla mı giriş yaptınız, attığınız emojiler fazla mı geldi? Ya da doğru yerde doğru emoji mi kullandınız? İletişim anında bu soruları kendinize sormanızda yarar var.
Sanal ortamda mesajlarınızı iletirken kullandığınız kelimeler vasıtası ile etkili ve anlaşılabilir olmak istiyorsanız, kurduğunuz cümlelerin isteğinizle uyum içinde olmasına, nezaket içermesine özen göstermelisiniz. Unutmayın, kurduğunuz cümlelerin akıcılığı, imla kurallarına dikkat ediyor olmanız, düzenli veya düzensiz cümleler, gerekli veya gereksiz kısaltmalar gibi unsurlar sizi tam olarak tanımayan birisine sizin karakteristik özellikleriniz hakkında ipucu verecektir. Fiziksel beden dilimiz gibi dijital beden dili de ruh halimiz veya etkileşimimiz gibi şeyleri işaret eden ipuçlarıyla dolu ve metinde, telefonda veya görüntülü görüşmede söylenen kelimelerin anlamını değiştiriyor. Bu durumda çok dikkatli olmalı, sizin kişisel özelliklerinizi tanımlamaya çalışan kişinin zihninde doğru bir konumda olmaya özen göstermelisiniz. Eğer iletişim kurduğunuz kişi veya grup ile aynı anda mesajlaşıyorsanız, tıpkı yüz yüze konuşmada olduğu gibi karşınızdaki kişinin konuşmasını kesmemeye özen göstermeli ondan gelecek mesajı beklemelisiniz. Bu kurala riayet etmemeniz durumunda aynı konuyu konuşamama riski ile karşı karşıya kalabilirsiniz ve iletişiminizde odak noktanızı kaybedebilirsiniz. Bu da konuyu toparlamak açısından her iki taraf için de zor olacak, belki de aynı konuya tekrar dönemeyeceksiniz. Hatta ortada bir espri varsa bile kaybolacaktır.
Genel olarak günlük yaşamımızdaki beden dili kurgusuzdur. Dijital beden dilinde çoğu zaman iletişim kurgusaldır. Logonuzu, fotoğrafınızı, avatarınızı, ortamınızı siz seçersiniz. Hiç şiir ezberlemeden şiir yazabilirsiniz. Size ait olmayan ya da düzeltilmiş fotoğrafları koyabilirsiniz. Fakat çoğu zaman bu durum kendinizi ifade etmeyeceği gibi sanal ortamın oluşturduğu tatminde geçici bir mutluluğa yol açar. Sanal ortamdaki iletişimin rahatlığı, sizin yazılarınızın hatalar ile dolu olmasına, aktarımlarınızın tutarsızlığına neden olabilir (alıntı: TRT Haber –Türkiye, Prof. Dr. Mehmet Sezai).
Dijital beden dili bizi ne kadar tanımlar? Çoğu zaman gündelik yaşamımızda bir insan ile ilgili olumlu ya da olumsuz kararımızı 30 saniye içinde onun görselliğine bakarak alabiliyoruz. Kişinin fiziksel görüntüsü, jest ve mimik, bakışlar, el kol hareketleri ve kullanımı, duruşu, giyimi, aksesuar kullanımı, ses tonlaması bizim onunla ilgili tanımlama yapmamızı, onunla ilgili imaj oluşturmamızı kolaylaştırır. Ancak dijital ortamda bu tamamen kullanıcının kurguladığı ve iletişim kurduğu kişiye yaklaşımı kadarıyla tanımlama yapılabilmektedir. Bu tanımlamada kullanıcının yazımı ve paylaşım biçimi farkındalık ve albeni yaratsa da, güven konusunun kişiyi tanımlamada en önemli belirleyici unsur olduğu söylenmektedir. Psikologlar uzun zamandır dijital iletişimin yanlış anlaşılmalar doğurabileceğini söylüyorlar. Günümüzde etkili dijital iletişim eğitimleri bile veriliyor. Dijital iletişimin sağlıklı bir şekilde yürümesi için gereken şey ise geleneksel iletişimde olduğu gibi güveni öne çıkartmak (alıntı: TRT Haber –Türkiye, Prof. Dr. Mehmet Sezai).
Dijital iletişimin sağladığı faydaların yanında dikkat edilmesi gereken olumsuz yanları da var. Sosyal ve hukuksal normların çevrelediği gerçek hayatta insan sınırsız bir özgürlüğe sahip olmadığının farkındadır. Fakat dijital hayatta sahte hesaplarla ya da bilgisizlikten dolayı kullanıcı istediğini yapabilme özgürlüğüne sahip olduğunu düşünerek hareket etmektedir. Bu durum iletişimin güzelleşmesi, güçlenmesi, kaliteli olması yerine güvensiz, sahte, kalitesiz olmasına sebep oluyor. Sahte hesaplara karşı çok dikkatli olmalı, bir hesabın sahte olduğunu tahmin ettiğinizde o hesapla derhal iletişiminizi kesmelisiniz. Eğer o sahte hesap bir tanıdığınızın adına açılmışsa, tanıdığınız kişiye konu hakkında derhal bilgi verin. Tabi bir hesabın sahte olup olmadığını anlamak dijital algılamamızın gelişmesi ile ilgilidir. Herhangi bir beceri gibi, dijital beden dilinizi mükemmelleştirmek de pratik gerektirir. Ne dersiniz? Daha çok pratik yapmak için dijital beden dilini daha çok kullanalım mı? 😉
Atıf yapılan kaynak: TRT Haber –Türkiye
